Julegåvetips: Gyldig fravær

Før eg skriv noko meir, bør eg seie at eg har fått boka eg nå skal skrive nokre liner om heilt gratis frå Aschehoug Forlag, slik at eg kan melde henne her. Det har for så vidt ikkje tyding for utforminga av meldinga mi, men all den tid eg har fått boka for å melde ho, og det inneber at eg må blogge om ho, kan jo du, som den kritiske lesaren du er, alltids med berettigelse stille deg spørsmålet om eg hadde hatt bry til å melde boka her dersom eg ikkje hadde lova dei å skrive om ho.

(Bildet har eg rappa frå Aschehoug. Utan å spørre om lov)

Gyldig Fravær av Harald Rosenløv Eeg (2011)

Klassen skal på museumstur. Fem av elevane har, av ulike grunner, ikkje klart å slenge seg med i den t-banen resten av klassen er i. Dei havner tilfeldigvis på same bane mot byen. Fem ulike elever som kanskje ikkje eigentleg kjenner kvarandre, men som blir bunde saman i det ei bombe går av på banen dei sit på. Desse fem er dei einaste overlevande. Ein statsministerson. Ei som er i ferd med å konvertere til islam. Ein som leverer dop for bror sin. Ei som er gravid. Ein tagger.

Inspirasjonen til boka er fann Harald Rosenløv Eeg i ein forlatt sekk på t-banen. Eg las ein stad at han var usikker på om han turte utgi boka så nært etter 22. juli, for boka handler jo nettopp om dei som er rammes av terroren. Om panikken, redsla, frykta i timane etter bomba. Og kanskje, kanskje ikkje, også om nokon av dei som var ansvarlege. Han gir oss levande bilete av ungdommane i tida både før og etter det utenkelege finn stad. Figurande er fascinerande, og Rosenløw Eeg klarer å skildre dei som truverdige menneske, kanskje fordi han klarer å vise at dei alle har mange ulike og motstridande side, slik ekte menneske jo har. Jo betre kjend ein blir med dei fem hovudpersonane, di fleire delar av mysteria dei er kjem fram i lyset, men ein blir ikkje betre kjend med dei enn at det framleis er mange ubesvarte spørsmål som melder seg. Dei er tenåringer, men utan at dei utfordringane, opplevingane og hendingane dei opplev er av ein karakter berre tenåringer kan kjenne seg att i. Dette er ei ungdomsbok, men ho er definitivt lesverdig også for oss som har passert dei magiske 18.

Ingen av karakterane blir skildra ihjel, for vi møter dei i "glimt" av kort eller lang karakter. Ein blir kjend med personane i gitte situasjonar, og det antydes mange gonger om kva som er bakgrunnen for at dei einaskilde personane gjer som dei gjer, utan at dette blir forklart. Sjølv om ein kjem nært inn på hovudpersonane, forblir dei litt mystiske - akkurat slik ein gjerne opplev at menneske ein ikkje kjenner så godt er.

Rosenløw Eegs "Vrengt" var ei av mine store favoritter då eg var tenåring. Eg var enormt fascinert over hans evne til å kombinere den kjende verda eit kjøpesenter er med ein absurd, og ganske abstrakt, idè om at det skulle bu nokon inni ei diskokule på det same kjøpesenteret. Då eg las Vrengt første gong, var det denne absurditeten som var hovudgrunnen til at boka traff meg så ettertrykkelig.

Denne absurde tvisten tek han med seg også inn i Gyldig fravær, og eg kjenner eg er mindre komfortabel med den der. For midt i terroren, midt i den avstengte verda der dei fem tenåringene er, dukker det opp nokon som kanskje, kanskje ikkje, har noko med terroren å gjere. Nokon som lev eit parallelliv i t-banetunellene. Nokon som kanskje er redninga. Eller kanskje... Men det funker, altså, det er ikkje det. Det er bare det at handlinga kunne stått fint på sine eigne bein utan.

Eg skulle til å påstå at "denne er veldig god, men ikkje like god som Vrengt". Så gjekk det opp for meg at eg las Vrengt mens eg framleis var i målgruppa, og at eg har tatt med bileta og inntrykka frå den gong også i seinare lesing. Det gjer sjølvsagt at eg ikkje kan samanlikne bøkene på likefot. Og eg er heilt, heilt sikker på at for mange ferske Rosenløw Eeg-lesarar vil opplevinga av Gyldig Fravær vere minst like sterk som mi lesing av Vrengt.

Som eg skreiv i førre bloggpost, har 22. juli sett sine spor også i min kvardag. Då eg byrja lese boka, var eg budd på å måtte legge ho frå meg, på å ikkje orke lese. Eg utsette lesinga lenge, fordi temaet kjendes for tøft så kort tid etter å ha vore ein del av begravelser, minnemarkeringer og sørgande lokalsamfunn. Men då eg kom i gang, kjende eg at eg for eigen del ikkje hadde behøvd å utsette lesinga så lenge som eg gjorde. Essensen i boka ikkje ligg i det utenkelege i t-banetunellen, men i menneska som blir sittande fast der. Men tematikken gjer nok at ein må tenke seg litt betre om før ein eventuelt følger mitt julegåvetips - så kort tid som det tross alt er sidan 22. juli. Men når det er sagt: boka burde absolutt befinne seg under mange, mange juletrær.