Bok: Det blå mellom himmel og hav

Som eg skreiv sist eg tusta meg til å blogga, har eg brukt sommaren til (mellom anna) å gjere lista over utlese bøker litt lengre og lista over bøker-eg-vil-lese kortare. Noko av det første eg gjorde, var å lese ferdig dei bøkene eg hadde starta på i løpet av våren, men som eg ikkje hadde fått tusta meg til å gjere meg ferdig med. Susan Abdulhawas Det blå mellom himmel og hav, til dømes.

Eg elska Morgen i Jenin, så det var ikkje heilt fritt for at eg gleda meg til å lesa den neste boka til Abdulhawa. Eg fekk ho som leseeksemplar i starten av mai, og hadde eigentleg ikkje tid til å lesa noko særleg då. Eg byrja lese, blei litt forvirra av å ikkje heilt klare å skilje personane i boka frå kvarandre, og langt mindre heilt forstå kven som var kva og kor dei var. Så eg la boka frå meg, og venta på betre tider på lesefronten. Det tok nokre månader, skulle det vise seg.

Det blå mellom himmel og hav er historia om ein familie som tvinges ut av landsbyen Beit Daras i Palestina og inn i flyktningeleir på Gazastripa som følge av at Israel blir oppretta. Gjennom Khaled, guten i rullestolen, følger me familiens kvinner (og nokre menn) gjennom fleire generasjonar, frå fridom til intilfada. Oldemora kunne snakka med jinnen. Bestemora var den mest rampete i landsbyen, og har heller ikkje som vaksen heilt akseptert reglane, men til liks med då ho var barn, gjeld det andre reglar for ho enn for alle andre. Mora elsker i det stille. Rhet Shel, Khaled si lillesøster, er limet som bind dei saman. Dette er og historia om dei som flykta til eit krigsfritt liv i utlandet, og korleis håpet om gjenforeining ikkje døyr med brotne slektsband.

Historia er fortald gjennom auga til Khaled, ført i pennen med magisk realisme. For meg var dette ytterst forvirrande i starten, for nokre av historiene fortel han som om han har vore til stades, sjølv om det skjedde lenge før han kom til verda. Forklaringa kom etterkvart - og då forklaringa kom, gjekk boka frå å vera forvirrande til å berre vere veldig, veldig tragisk vakker. Khaled har som følge av israelsk bombing forsvunne inn i si heilt eige verd, og i denne verda lev fortid og notid i lag. Fordi Khaled er allvitande gjennom alle tider, kan han skildra gjennom eigne auger gjennom eit halvt hundreår. Det gjev boka ei stor styrke.

Det er Khaleds verd som lokker amerikansk-fødde Nur til Palestina. Ho ser ein dokumentar om han på nett, og berre må finna ut om kven han er, og om ho kanskje kan bidra til å lokka han tilbake. Nur har ei brokete fortid, men bruker løvetannbarnerfaringa si til å arbeida med utsette barn. Fascinert av Khaled reiser ho, og til alles overrasking - også hennar eige - blir ho ein del av familien. I huset med alle kvinnene finn ho eit familiært fellesskap ho kan vera ein del av. Til alle i huset si store overrasking skal det visa seg at ho høyrer til på fleire måtar enn dei trudde.

Boka er eit vakkert familieportrett frå ei brutal verd. Dette er ikkje (primært) eit partsinnlegg i ei konflikt, men ei skildring av korleis livet kan vera for dei som er busette på Gazastripa, området som blir omtala som verdas største fengsel, innestengt og forsøkt isolert, som det er. Og det som fascinerer meg aller mest med kvinnene ein møter i boka, er korleis dei innretter seg for å leva liva sine trass i ein enorm mangel på alt, og korleis dei finn ein form for normalitet i det unormale.

Boka er brutal. Og brutalt vakker.