Gratulerer Tyskland! Gratulerer Europa!

I dag er det 20 år sidan Tyskland formelt blei gjenforent. Eg har brukt deler av dagen på å feire med å sjå ein fantastisk dokumentar om forsnakkelsen som førte til at Muren fall. Den ligg ute på NRK sine heimesider bare nokre dager til, så alle bør gripe høvet til å sjå den.

Eg hugser ennå TV-bileta frå november 1989. Sat klistra til skjermen og skjønte at her foregjekk det noko stort, noko som kom til å forandre verda. Nett kva det var og på kva måte dette skulle endre Europa forstod eg ikkje (eg var jo bare seks!), men at dette skulle snu opp ned på verdensbiletet mitt, skjønte eg av mamma sin reaksjon. Ho sat i sofaen, og for ein gongs skuld klistra til skjermen. Nistirra på grensevaktene. Nistirra på dei som hoppa opp på Muren. Og så sa ropte ho, halvt forferda, halvt overlukkeleg "men dei skyt jo ikkje". Bileta var i opptak, og eg er ganske sikker på at den som leda Dagsrevysendinga hadde sagt at det gjekk fredeleg for seg, men reaksjonen hennar då ho skjønte at dette gjekk bra, har svidd seg fast.

Eg liker å tru at min interesse for politikk blei vekt denne novemberdagen. Sanninnga er nok at eg alltid har vore nysgjerrig på korleis verda heng saman, men det var denne dagen eg for alvor forstod at det som skjedde laaaaaangt borte hadde innverknad på mitt daglegliv. Og eg forstod at verda ikkje var svart-kvitt. For desse to, som i mi (jernteppe-) forståing var fiendar, var jo oppriktig glade for å sjå kvarandre. Folk lo, folk gråt av glede over å treffe att sine kjende.

Det hender eg merker at eg begynte å utvikle samfunnsforståing før Berlinmuren fall, før Tyskland blei gjenforent. I hovudet mitt hender det framleis at grensa mellom aust og vest samsvarer med grensa mellom demokrati og kommunisme før 1990. Med andre ord er Hellas ein del av Vest-Europa, medan Ungarn og Slovakia er så langt aust som du kan få det. Unnataket er, morosamt nok, nettopp Tyskland.

Heldigvis ser det virkelige Europa ikkje lenger slik ut. Dei nordiske landas næraste allierte er i dag dei tre baltiske landa - som altså var ein del av Sovjet for 21 år sidan. I Sentraleuropa har ein utvikla ei felles forståing for at det er nettopp sentraleuropearar ein er. Då eg for 5 år sidan var på mitt første kurs nokon sinne på europeisk nivå kom eg i stade for å seie til min gode venn tsjekkeren "you from eastern Europe..". Han svara med eit svært trassig blikk, henta kursets einaste sveitser, og kommanderte vedkommande til å bekrefte at Tsjekkia ikkje var austeuropa. Sveitseren såg på meg med ei svært oppgitt mine. "Come on, woman, that's like 20 years ago".

I det minste er den einaste måten å kvitte seg med sine vrangforestillinger å få dei opp i lyset.. :)