Ikkje alle førsteplasser er gode

RFSU lanserte i dag ein undersøkingsrapport som viser at unge nordmenn framleis troner på førsteplassen over dei i Norden som er dårlegast til å bruke kondom. Det er ein førsteplass vi burde vore ganske pinlege over å inneha, og det er ein førsteplass som tydeleg viser at det er på tide å ta nokre store grep. For nordmenn stoler anten på at legevitskapen kan kurere dei for alt det dei eventuelt måtte få av "grums" eller at partneren har tenkt lenger enn ein sjølv gjer. Dessutan er nordmenn tydelegvis best på sex i fylla, for mange skulder på rus.

Det trengs ei haldningsendring blant nordmenn. Først og framst må me bli flinkare til å tenke på prevensjonsmidlar ikkje primært som eit midel for å hindre graviditet, men for å hindre smitte. Som eit middel for å ta vare på si eiga og sin partners helse. 

Nå viser også undersøkinga at klamydia er mindre tabu enn før. Det er gledeleg. Men likevel veit ein at mange av dei som får påvist klamydia ikkje tek dei pillene som skal kurere sjukdommen. Med det risikerer dei sterilitet og bidreg til å spreie viruset videre. Gonoré og syfilis er på veg tilbake, og Hiv Noreg frykter at hiv skal spreie seg i ungdomsmiljøa. Då ville viruset spreie seg raskt, rett og slett fordi ungdom er frykteleg dårlege til å hugse å verne seg.

I samband med Mandelakonserten i Tromsø for ein del år tilbake, var eg på kurs om hiv. Der hadde vi høgttenking om kva tiltak som måtte til for å normalisere bruken av kondomar, og Mimir meinte at løysinga kunne vere å legge inn ei pakke kondomar i alle six-packer som blei seld her i landet, nettopp fordi koblinga mellom rus og sex er så sterk. Det er kanskje ingen dum idé. Drastiske vaksenopplæringstiltak trengs.

Og i fall du som les dette har fått ca like lite seksualundervisning som eg fekk og til liks med min gamle klasse aldri var med på tre-på-ein-banan-eit-kondom-og-sjå-kor-enkelt-det-er-øvelsen: her er bruksanvisninga. Sånn skal det gjerast. Til både din og partnerens beste. Det er bare å øve.

(illustrasjon rappa på ein eller anna plass på nettet for lenge sidan)

Kunnskap er nøkkelen. Også i hiv-arbeidet.

Tidlegare i dag var eg og nokre andre ungdomspolitikarar ein tur hos Hiv Noreg på møte for å diskutere tiltak som kan forebygge spreiing av HIV-viruset og kva ein kan gjere for å motverke stigmatiseringa av hivpositive.

For det er to skumle tendensar som slår imot ein når ein les statistikken.

Det første er at talet på heterofile, etnisk norske nysmitta har auka. Det forsterker biletet av at nordmenn i for stor grad er opptekne av graviditet og ikkje helse når dei skal "beskytte seg", eit bilete som allereie er teikna godt opp av klamydiastatistikken, der 23.000 tilfelle blir oppdaga kvart år, og der både syfilis og gonoré (som ein begge trudde var så godt som utdøydd) er på veg tilbake.

Det andre er at aldersgruppa 16-25 i påfallande liten grad veit korleis HIV smitter. Det fører til fordommer, som fører til stigmatisering av hivpositive. Hiv Noreg melder at det er vanskelegare å vere hivpositiv i dag enn det var for 10 og 20 år sidan, fordi det generelle kunnskapsnivået har minska i takt med at vi har fått meir kunnskap om korleis viruset smitter, primært fordi det hivspørsmålet ikkje lenger står på dagsorden i media og andre opplysande organ. Hiv har forsvunne ut av seksualundervisninga - og med vankunna har fordommane få lov til å rå grunnen. Derfor er det færre 18-åringar i dag som veit at hiv ikkje smitter dersom ein drikk av same kaffikoppen som ein positiv - eller at det ikkje er farleg korkje å ta på eller å kysse ein hivpositiv.

Eg skulle søke opp reklamefilmen deira på youtube, og blei sjølvsagt surfande litt når eg først hadde funne den. Og der fann eg denne særs søte reklamen, som viser at kondomar er praktiske også i andre samanhengar... :)

Tidlig krøkes?

Ei venninne av meg fortalde meg i går om at ho i sin spede ungdom hadde fått utdelt kondomer på møte i Røde Kors. Dagen etter kommenterte ho dette i klasserommet, læraren blei heilt frå seg. Dette er rett nok nokre år sidan, men eg kjenner meg ganske sikker på at reaksjonen fort kunne blitt den samme frå ein del lærarar i dag.

Episoden starta ein lang diskusjon oss imellom. For kva er eigentleg det rette i ein slik situasjon? Er det slik at ein oppmoder ungdom (som i dette tilfellet hadde i alle fall 3, om ikkje fleire, år att til dei var over den seksuelle lågalderen) til å ha sex ved å gi dei kondomer? Eller er det slik at ein bidreg til normalisering av prevensjon - og slik bidreg til betre seksuell helse?

Eg held ein knapp på at det å normalisere kondomar kan bidra til ei auka openheit rundt sex, som igjen kan bidra til at ungdommane blir tryggare på sine eigne grenser, og dermed ikkje hopper til køys med mindre dei er klar for det. Kva trur du?

Preventive verknader

Bildet er frå Kiwi i Vanse, tatt med mitt ikkje veldig gode mobilkamera. Som de kan sjå, har "Bogår" gjort eit godt stykke arbeid for å lære ungdommen (og for den del dei litt eldre) gode prevensjonsvaner. Alternativt funne ein god måte å rope "told you so" til dei som, i det dei finn ein narresmokk til sin bitte lille, innser at dei kanskje sånn minst 9 mnd tidlegare skulle gått for alternativet til venstre.

Så la dette stå til skrekk og advarsel, og la meg sitere Cameron Diaz: "...and use condoms, guys!"