Det naudsynte pushet.

NRK melde for nokre timar sidan at tidlegare stortingsrepresentant Alf-Ivar Samuelsen døydde i ei traktorulykke heime i Lofoten tidlegare i dag. Slike triste nyhende er nettopp det, triste. Men i tillegg til å kjenne på det triste, kjenner eg takksemd. Det var ikkje Alf-Ivar si skuld at eg blei politisk aktiv, men han medvirka sterkt til at eg blei verande i Senterpartiet. Ikkje fordi me hadde så mykje med kvarandre å gjere, men fordi han på akkurat rette tidspunkt såg meg.

Då eg som ung og uerfaren møtte på Senterpartiet sitt landsmøte for første gong, heldt eg eit innlegg som på alle vis har fortent å gå inn i gløymeboka. Eg aner ikkje kva hovudbodskapen var, men eg veit eg stotra og rota fælt der oppe. Eg hadde ganske mykje organisasjonserfaring, og hadde halde landsmøteinnlegg også før, men korkje den lille landsmøtesalen til Målungdommen (rundt 30) eller Senterungdommens større rom (rundt 100) kan jamnførast med 150 + presse på partilandsmøtet. Eg var vettskremt, og hadde mest lyst til å springe dei 4,5 kilometrane heim til pappa og gøyma meg under dyna på jenterommet eg hadde flytta ut av. Men eg stod der nå, i blitzlyset, og heldt mine tilmålte 2 minutter om forsvarspolitikk - som attpåtil var oppført i feil debatt. Partileiinga rett nedanfor talerstolen dempa ikkje nervøsiteten. Det berømte djupe hôlet i golvet var sårt etterlengta, men dukka ikkje opp.

Å karra seg opp på talerstolen etter eksstatsråder kjennes som å hoppa etter Wirkola. I ein sal der tilsynelatande "alle" var Stortingsrepresentantar eller fylkesråd eller ordførarar eller politiske rådgjevarar eller fylkestrafikktryggjingsutvalsleiarar, kjendes bodskapen min irrelevant og plassen min liten. Å vera siste talar før partileiaren, gjorde ikkje kneskjelven mindre. Delegasjonen min var hyggelege og meinte eg hadde gjort det greitt. Sjølv var eg overtydd om at dei "sa det for å trøste meg", som Prøysen ville sagt.

Nokre minutt etter at eg var på plass i landsmøtemiddagssalen, la ei brei hand seg på skuldra mi. Alf-Ivar hadde lagt merke til namnet mitt på delegasjonslista, og då eg gjekk på talerstolen, hadde det blitt fleipa på Nordlandsbenken om at eg jammen ikkje var så ulik han av utsjånad heller heller. "Så æ tenkte at æ kanskje va far din! Ka mor di heitte?!", sa han spøkefullt. Eg kunne avkrefte at han kunne mistenkast for å ha medvirka til min eksistens. Samuelsengena mine er riktignok i overkant sterke og i høgste grad frå farssida, men dei kjem frå ein annan kant av landet. "Men eg var jo så stolt der eg sat!", fortalde han, framleis leande, "For ikkje bare hadde eg fått ei datter eg ikkje visste om frå før, men jammen kunne ho uttrykke seg godt, ho hadde gode meiningar - og kunne sjå omstruktureringa i Forsvaret frå ein heilt ny vinkel!". 

Når delegasjonen din seier du gjer ein god jobb, kan du, som flink og evig sjølvkritisk pike, alltids bortforklara det med at det er deira jobb. Når ukjende folk, som attpåtil er nominert til sikker plass på Stortinget (i den grad noko slikt finst) seier det same med sterk innleving, må ein tru dei. Og nettopp fordi rosen kjem frå nokon som har eller har hatt nokre av alle desse merkelege titlane politikar får fordi dei er så flinke, er det ein ros som gjer noko med ein. 

"Slektskapen" mellom oss forblei ein spøk i åra han var stortingsrepresentant, og han lot meg forstå meir enn ein gong at eg bare måtte sjå forbi titlane til dei rundt meg og erfaringa deira. "Det du har på hjartet, er viktigare enn kva posisjon du har!".

I erfaringas vaner er det lett å gløyma at ein har starta ein stad. Det er lett å gløyma at ein ein gong sjølv var den usikre som ikkje heilt visste korleis orda på papiret skulle strauma ut frå munnen samstundes som hjartet skulle slå og ein gjerne ville sjå ut som om ein takla det heile veldig godt. Eg har ofte tenkt at eg skal "ta ein Alf-Ivar" i møte med ferske i organisasjonen. At det å seia "hei, dette var bra!" til ferskingar som gjer det godt, men kanskje ikkje sjølv ser det, er ein måte å bidra til at knea skjelv litt mindre neste gong. Og at det BLIR ein neste gong.

Eg lyser fred over Alf-Ivar sitt minne, og lovar å gjere mitt for å sjå dei ferske. Dog utan å påberope meg foreldreskap.

Eit samla Senterparti

Nå er eg komen attende til hovudstaden og studerkammeret etter fire aldeles fantastiske landsmøtedagar på Hell. Det har vore hardt arbeid, lange møtedagar, trivelege festar, mykje dans, latter og song. Og heldigvis mykje god politikk.

Somme har meint at dette landsmøtet politisk har vore eit "keisamt" landsmøte, for det var ikkje dei veldig store kampsakene på møtet (og særleg ikkje etter at spørsmålet om tidleg ultralyd blei oversendt sentralstyret). Dei har nok ein smule rett, men det er ganske naturleg at det blei slik akkurat i år. Valet vi står føre er eit lokal- og fylkesval. Då skal valkampen handle om kva ein ynskjer å få til lokalt, og det er lokal- og fylkespartia som skal sette den politiske dagsorden og bestemme kva Senterpartiet vil gå til val på.

Men det er sjølvsagt også nokre saker som partiet vil køyre på som hovudsaker i heile landet, fordi dei er viktige over heile landet. Skole, samferdsle, omsorg og næring vil vere SP sine hovudprioriteringer, og vi vedtok i helga fempunkt-programmer på desse temaa. I tillegg vedtok landsmøte ei rad gode fråsegner, sjølvsagt. Vi har mellom anna konkretisert kva innhald som trengs for å kunne definere noko som eit lokalsjukehus, vi har gått i bresjen for inntektsløft i landbruket og stilt krav om skjerping av oljevernberedskapen. Og, ikkje minst, så har vi vedteke at vi ynskjer ei styrking av unges økonomi.

I Senterpartiets grunnvoll ligg tanken om eit samfunn styrt nedanfrå og opp. Derfor er også landsmøtet staden der grasrota talar til partileiinga, og ikkje motsett. Eg var på mitt første partilandsmøte i 2005 og har sidan vore fast inventar. Det er så påfallande korleis partileiinga held seg borte frå talerstolen - for det er ikkje dei som skal dominere den. Det betyr sjølvsagt også at når partileiinga har sterke meininger på ulike felt, er nok SP-landsmøtet meir lydhøyr enn det ein er i andre parti. Det er også fascinerande korleis det gjerne er dei som er på sitt første landsmøte som stiller spørsmål til eller retter krav mot partileiinga - og leiinga er ikkje redd for å svare.

Etter ein turbulent haust - allereie utnemnd som partiets annus horribilus - framstår senterpartiet meir samla enn nokon gong i dei åra eg har vore med. Stemninga har vore fantastisk.

Og om nokon skulle finne på å lure: Liv Signe blei vald til partileiar med EI blank røyst i korga. Både på det ekstraordinære landsmøtet då ho tok over og på førre landsmøte var talet på blanke røyster tosifra. Ho står sterkare enn nokon sinne, uansett kva VG måtte finne på gje inntrykk av at er tilfelle i landsmøtesalen.

Til alle som var der: takk for laget! Vonar de sørger for kjærleg pleie for slitne danseføter! :)

SPLM2011 dag 2 - nå er det fest!

Landsmøtets andre møtedag er avslutta, og i det betyr at den store festen snart skal igang. Her skal det danses, feires (vi har jo fått ny partileiing!) og spises god mat. Og etterpå festes ut i dei små timer - sjølv om landsmøtet i dag gjorde det overraskande vedtaket å framskynde morgondagens møtestart med ein halv time!

Landsmøtet så langt har vore knallbra. Vi har hatt gode diskusjonar, oppheta debattar, gode fråsegner (der den mest kontroversielle til slutt ikkje blei behandla fordi møtelyden ikkje kjende seg komfortable med å konkludere før utgreiingene er på plass)

Nokon av dei beste innlegga kan du lese (om) på nett: Ruth Åse Tesdal krever at det skal bli slutt på små stillingsbrøker i offentleg sektor. Johannes Rindal snakka om ung økonomi - og fekk fullt gjennomslag (den endeleg vedtekne fråsegna kan du lese her). Ada Vagnild Evju snakka om familiens plass i samfunnet.

Men nå, nå skal eg kaste meg i bunaden og så prøve å snike meg inn blant vest-egdene. Fint at eg deler rom med fylkesleiaren i Vest-Agder Senterungdom, då!

Frå landsmøtet i Ulvik. Eirin, som nå er fungerande fylkesleiar i Vest-Agder Senterungdom og eg viser fram Vest-Agders pryddrakt. Eirin i Sodeland med plisjè og eg i Skjevesland med den nå utgåtte rundstakken (???), sånn i fall nokon bunadsnerder der ute skulle lure.

Tenk globalt, handle lokalt!

Eg hoppa akkurat av landsmøtetalerstolen på Senterpartiets landsmøte. Snakka om tusenårsmåla - og om kva konsekvensar det får når vi ikkje er så opptatt av å tenke globalt også når vi handler lokalt. Pluss eit lite krav til Lars Peder, sjølvsagt. Kan forøvrig rapportere om at han svarte med eit lurt glis. Så får vi tolke det som vi vil.

---

Ordstyrarar, referenter,

Gode landsmøte!

«Vi vil ha brød!» ropte demonstrantene. Ikkje berre under den franske revolusjonen, men også under revolusjonen i Egypt. Det var ikkje berre demokrati dei bad om på Tahir-plassen, men også mat i magen. For verdas største importør av kveite fekk dei høge internasjonale matvareprisene alvorlege konsekvensar. Frå før brukte den jamne egyptar 60- 70% av inntekta si på mat. Auka matvarepriser medførte auka matkostnader og redusert måltidsmengde.

Vi har dårleg tid. I år 2000 vedtok Tusenårstoppmøtet i FN at vi innen 2015 skulle ha klart å halvere ekstrem fattigdom og svelt. Vår generasjon er den første som har hatt eit ambisiøst, men like fullt realistisk mål om å utligne forskjellane i verda. Men sanda i timeglasset er i ferd med å renne ut. For vi er ikkje kommet så langt som vi burde ha kommet fire år før utløpsdatoen.

Andelen menneske som lev på mindre enn 1 dollar om dagen skal bli halvert innan 2015, seier målet. Og der ligg ein an til kanskje å klare målet – men utfordringa er at mange av desse som nå klarer seg på litt over ein dollar om dagen framleis må klare seg på mindre enn to. Andelen menneske som nå lev på under to dollar om dagen har auka så kraftig at ein har ein lang veg å gå før den ekstreme fattigdomen er utrydda.

Landsmøte, Det unike med Tusenårsmålas plan, er at ein ser samanhengen mellom mat og arbeid. Ein seier nemleg at eit av dei aller framste måla for å klare å utrydde ekstrem fattigdom og svelt er å oppnå full sysselsetting og verdig arbeid for alle – også kvinner og ungdom. Det er eit viktig tiltak, ikkje minst fordi det gjev menneska det gjeld ein reell sjanse til å komme ut av ekstrem fattigdom på permanent basis.

Det er framleis nok mat i verda til å brødfø alle. Det er framleis mogleg for vår generasjon å klare å nå lenger enn Tusenårsmålas mål – vi kan utrydde svelten! Om vi bare vil!

Eit godt gamalt senterpartislagord seier tenke globalt, handle lokalt. Senterungdommen krever at Noreg bidreg med det vi kan. Å gjeninnføre nasjonalt kornlager vil kunne bidra til at vi unngår å presse verdensmarkedsprisen opp. Dårleg planlegging frå vår side kan bety at vi et opp maten til dei fattigaste. Lars Peder, vi forventer at du tek grep.

Nordmenn kastar ¼ av maten vår. I Lyngdal kommune, med 8.000 innbyggarar, har ein matbutikkar tilsvarande behovet til 43.000 folk – og fleire butikker er under planlegging. I dag kaster Lyngdalsbutikkane aleine kring 2 tonn useld kjøt. Eg vil oppmode dei her i salen som er kandidatar til kommunestyrer å stoppe denne utviklinga lokalt. Det fortoner seg kanskje som ei drope i havet, men ein skal aldri undervurdere dråper i fulle begre.

Landsmøte, landmøte, landsmøte

Eg er i landsmøtemodus. Eller rettere, eg prøver overtyde meg sjølv om at eg er i landsmøtemodus. Landsmøtet i Senterpartiet tek til på torsdag, og for andre gongs skuld har eg ein plan om å IKKJE begynne på skrivinga av landsmøteinnlegget sånn i det generaldebatten tar til. (Første gong var på landsmøtet i Senterungdommen i Ulvik i november - og det var ei ganske ny oppleving!)

Eg har ikkje mindre enn 10 tema eg har lyst til å skrive om, men får (også det som vanleg) ikkje heilt til å nøste trådane heilt slik eg vil. Brått fann eg ut at eg måtte komme på kva eg skreiv om på landsmøtet i Ulvik. Den gong stilte eg med ikkje mindre enn 3 innlegg (derav berre eit som blei presentert frå talerstolen), så eg vurderte sjølvsagt å berre bruke eit av desse, i alle fall fram til eg las dei.

Men så fann eg ut at om eg ikkje kunne få gjenbruk av innlegg sånn på det jamne, kunne eg i alle fall sørge for å få publisert det her. Så her, særs forsinka, kjem altså landsmøteinnlegget mitt frå november 2010.

(Og dermed fekk eg brukt enda litt tid på å utsette kva kladd eg skal kladde videre på. Bonus!)

-----

November 2010:

Landsmøte,

Det skjer noko merkeleg i den europeiske offentligheita om dagen. Medan det i åra etter 1945 har vore illegitimt å inndele menneske på bakgrunn av genetikk og oversjå personlegdommen, opplever eg at det brått har blitt «lov», også her heime.

Vi har sett det i haustens «fleirkulturdebatt» i kjølvatnet av kronikken til Christian Tybring-Gjedde og Kent Andersen. Vi ser det i Danmark, Frankrike og Belgias ønske om forbod mot bestemte muslimske kvinneplagg på offentleg plass. Vi ser det i Sarcozys massive bortvisning av sigøynarar frå Frankrike.

I Danmark vedtok dei for nokre veker sidan at det finst ghettoer i landet. Desse ghettoane er kjenneteikna ved 40% eller høgare innvandringsandel. Ein har politisk bestemt at desse «ghettoane» er i ferd med å utvikle seg til parallellsamfunn, og for å unngå dette, vil ein lokke innvandrarane UT og danskene inn.

Landsmøte, eg har nyleg funne ut at det samfunnet eg vaks opp i, ville vore ein ghetto etter dansk standard. I klassen min på ungdomsskolen hadde godt og vel 1/3 ikkje-vestleg bakgrunn. Inkluderer vi halvdanskene og slikt, er vi oppe i 2/3 innvandringsbakgrunn.

I min barndoms bydel fanst det eit parallellsamfunn. Der måtte jentene gå i lange skjørt. Dei gjekk på eigne skoler, og dei hadde religiøse heilagdagar vi andre ikkje ante at eksisterte. For oss som gjekk på den offentlege skulen var det noko merkeleg å sjå desse utrolig trivelege folka i nabovegen ta skolebussen kvar morgon – dei var så nære oss, og likevel så langt borte frå vår virkelighet. Eg trur til og med dei hadde matretter vi aldri hadde høyrt om. Men noko seier meg at i både den danske og Tybring-Gjeddeske virkeligheita ville desse IKKJE vore definert som eit parallellsamfunn – fordi dei tilhøyrer ei heilt særeiga kristen menighet og alle kan spore genene sine tilbake til Harald Hårfagre.

Mennesket søker av natur det kjende og nære. I 8^th avenue kunne dei inntil nyleg snakke norsk i delikatessebutikken, som selde heimelaga kjøttkaker, Hennig-Olsenis og norsk melkesjokolade. Og nett slik norsk-amerikanerene har klumpa seg saman i USA, søker innvandrere i Noreg seg tidvis saman med dei som snakkar sitt eige språk. Det er ikkje nødvendigvis eit problem – problem blir det først i det dei lukker seg og berre forheld seg til seg sjølv.

Eg meiner ikkje å seie at det ikkje finst utfordringer. Også mitt barndoms Hånes var prega av uro. Særleg var det eit uroprega samfunn då arbeidsløysa var stor. I frustrasjonen over ingenting å gjere, begynte gatekampene. Men dei tok slutt fordi lokalsamfunnet sjølv tok ansvar: ein mobiliserte lokale natteravner, og ungdommene følte at nokon brydde seg.

Vi løyser ikkje integreringsproblemet med å sjå på det som eit isolert problem. Vi løyser det først om vi ser på individet og den einskildes behov. Vi løyser det først når vi ser menneska. Då kan vi unngå parallellsamfunn, men det krever at vi åpner oss. Det krev at vi er trygge på den norske kulturen, og er villige til å dele vår kunnskap om det å vere norsk med dei som ikkje forstår oss. Og den som trudde at nordmenn var enkle å forstå, bør lese Wikitravels forklaringer på norsk åtferd.

Nynorskpartiet

Partiet over alle parti har gått inn for ekte språkleg rettferd: i den trykte utgåva av partiprogrammet blir annakvart kapittel på bokmål og annakvart på nynorsk. Og om ein vil ha programmet utelukkande på si målform, er det berre å laste ned. Hurra!

--

Speak the Word. Tracy Chapman. Telling Stories.