Bok: Oslo Noir

Aslak Nore kom med sin første spaningsroman, En norsk spion, i 2012. Eg likte boka godt, men nikka likevel anerkjennande til Maddams passande kritikk av ho, og kjende meg vel eigentleg litt flau over kor godt eg likte boka di meir det treffande eg kom til at Maddams kritikk var. Eg heldt "foredrag" for kjensfolk om at eg likte boka fordi ho var underhaldande, og ikkje av nokon andre grunnar. Då Aschehoug så sende meg mail om at eg kunne få eit lesareksemplar av den nye boka til Nore, som attpåtil handla om same hovudperson, takka eg ja, men angra like etterpå, for det innebar jo at eg ville kjenne ein moralsk forpliktelse til å lesa boka. Men burde eg lesa ho, når eg eigentleg var blitt ganske kritisk til ei bok i same serien som  eg eigentleg likte, men som nokon andre hadde vist meg ein andre briller å lesa ho gjennom? Eg klarte ikkje heilt å legge frå meg kritikken, og boka blei liggande ulese.

Når eg fortel dette, er det fordi eg var så budd på å mislika Oslo Noir. Overraskinga var stor for eigen del då eg forstod at eg faktisk koste meg med boka...

Dette er den andre boka om Petter Wessel, men boka ligg føre En norsk spion i tid, og utbygginga bakover i tid bidreg godt til å fylla ut biletet av kven Petter Wessel er. Aslak Nore tek oss tilbake til 90-talets Oslo, der ungdomskulturen har teke ei endring korkje politi eller vaksne forstår. Petter og kompisane finjusterer teknikken for tbanetagging (ytterst fascinerande kombinasjon med ski og sprayboks!). Nye dopmiddel er i omløp, og storbyproblema er for alvor i ferd med å ta over hovudsstaden. I denne byen er det at to barneranarar kræsjer ein fest på beste vestkant, og grabber med seg ein pose med escatasy. Den eine av desse blir kort tid etter funne død. Den andre flykter. Petter Wessel snubler tilfeldigvis over posen, og tek eit val som skal gjera sommaren særs dramatisk. Tenåringen vikler seg inn i eit spel han ikkje kan kontrollera. Det han er i ferd med å avdekke har konsekvensar langt inn i hans eige liv, og både kjærasten og familien blir dregne inn i eit spel Petter ikkje hadde fantasi til å forestille seg. Før siste sida er slutt, skal Petter erfare at hans eiga verd på ingen måte ser ut som han trur. Når ein ikkje kan stola på nokon rundt seg, kan ein då stola på seg sjølv?

Petter Wessel-bøkene kjem nok ikkje til å bli ein moderne klassikar, men god underhaldning, det er dei absolutt. En norsk spion og Oslo Noir er tematisk veldig ulike, og sjølv om hovudpersonen er den same, er det to tidsmessig fjerne sider av han me møter. Eg tykkjer jamnt over at Oslo Noir er ei betre bok enn En norsk spion. Drivet er godt, historia er spanande og denne boka er hakket meir truverdig.

Frem fra glemselen/ Kvardagsepistel

Eg kom i skade for å begynne eit oppryddingsforsøk på dropboxen min. I ei mappe merka med "kan kanskje brukast til noko", fann eg denne historia, som eg sikkert hadde tenkt at eg kunne bruke til ei novelle eller noko, om ungdomstidas forfattarkall skulle slå til igjen. Eg syntes teksten var nokså morsom, og sidan eg ikkje trur forfattarkallet kjem til å vende tilbake, får eg nesten nytte høvet til å spreie det her i staden. 

Jeg kjente kallet allerede på kinoen. Det var rart, for jeg var tørst. Men jeg visste at i en motsetningsfylt kropp som min, var det helt reelt. Jeg måtte tisse.

Vi gikk av banen, og ingen av oss ville gå hvert til vårt. Vi ville begge gå litt, sånn helt uten mål og mening. Vi hoppa av på Ullevål. Tilfeldighetene fulgte oss opp Bergslia (sikkert fordi han skulle ned, jeg skulle opp, og da virka det mest logisk å gå rett fram). Da vi kom til krysset under Berg stasjon, bestemte jeg meg for at vi skulle ta vegen ned til nordnorsken. Erfaringsmessig står dørene der ganske ofte åpne, og kanskje jeg var heldig?

Men nei, der var det stengt. Trappene fulgte oss ned mot rundkjøringa før Ullevål. Der var det kratt. Og plutselig: hvorfor ikke benytte sjansen? Oslos mange skogsholt har jo flere funksjoner, men det å være en tilfeldig tissestasjon for sånne som meg, måtte være et av dem, spesielt på en dag som denne, da regnet hadde gjort sitt til at det allerede var vått i skogsbunnen.

Innover i holtet, under kvister, i ly av bjørk, fant jeg mitt lille natteparadis. Jeg gjorde som jeg hadde lært på speideren: finn en bakke, sitt sånn at du tisser nedover. Hold på buksa, pass på at du ikke tisser på skoa. Slipp deg løs.

Sjelden har det å tisse vært nærmere paradis. Og at det var minst en liter som måtte ut, det er jeg sikker på. En liter væske gir deg god til å filosofere. En liter væske kan ikke komme ut i ett. En liter væske tar tid. Tid til å tenke, tid til å kjenne etter. Hva er det som stikker så bak der? Og den sakte erkjennelsen av at du har satt deg i et brenneslekratt. 

Mot "årets helligste dag"

"17. mai er det heilagste dagen i året" utbraut mamma rundt middagsbordet i dag. I min familie har det alltid vore ein liten (ideologisk?) kamp mellom 17. mai og langfredag om å stå øverst på heilagheitsskalaen. 

Eit av mine første minner er ein 17. mai der eg truleg var 3 år. Eg var enebarn, og feira i lag med bestemor, bestefar og mamma og pappa i Vanse. Eller, eg antek at mamma og pappa også var der, men dei er ikkje til stades i minnet. Det eg hugser, er at eg stod like ved den store bautaen i Vanse og holdt ei bunadskledd bestemor i eine hånda, mens den enorme hånda til min dresskledde bestefar hadde eit solid grep rundt den andre. Det var trygt og godt, og eg stod og studerte den enorme bautaen og lurte på korleis nokon menneske nokon gong kunne ha klart å lage noko som var så stort. At Kyrkja ved siden av kunne vere høg, kunne eg forstå, for eg hadde jo sett at ein bygde med stillaser. Men korleis ein fekk til den "enorme" bautaen, det var meg eit mystrium. 

Då eg var liten, var 17. mai strengt tatt ei todagersarrangement. Vi begynte med barnetog i gata og saft og kaker på leikeplassen den 16. mai. Dette var ein kombinasjon av ein gatefest for å feire at ein var ferdig med god dugnadsinnsats og ein måte å sørge for at alle ungane, anten dei var 2 eller 15, fekk gått i tog. Etterpå var det sekkeløp og kanskje litt grilling før badekaret venta på skitne men lukkelege barn og strykejernet venta på at opphavet skulle gyve laus på bunadsskjorter.

Sjølve 17. mai var ein dag der alt fulgte sin faste rytme, og der alt gjekk slag i slag.  Oppstilling på grusbanen på Heståsen for ei kort tale før barnetoget. Så gjekk toget ut i gatene, og endte opp på Hånes skole for Den Store Talen, nasjonalsonger av fulle lunger, loddsalg, kaker, is og så mykje leik ein bare orka. Og når ein omsider gjekk lei, sånn ut på tidleg ettermiddag ein gong (ofte fordi alle andre hadde vendt heim, og den Stave Samuelsenske hop var dei einaste utanom arrangørane som  framleis var i full sving), gjekk vi heim for å strekke på beina litt, før turen gjekk ned mot Kristiansand sentrum og Borgertoget, anten for å gå der sjølv eller fordi ein alltid kjende nokon som gjekk der (eventuelt for å finne ut kva studentkora hadde funne på denne gongen). Så bar det ut for å ete, før turen gjekk heim eller til venner eller naboer for å proppe i oss enda meir kake (som om vi ikkje hadde fått nok slikt allereie på Hånes). Litt meir beinstrekk, og skifting frå bunad til dongri før Tapto var tingen. 

Min barndoms 17. mai fulgte med andre ord eit fast system. Den var ritualisert, og blant hovudritene var øvingene "få i deg så mange kalorier du overhodet klarer". Desse ritene var så klare at eg nesten blei paralysert då eg flytta til Oslo og måtte tilbringe nasjonaldagen liggande på ein sofa mens eg las til eksamen dagen etter. Eg gjekk ein tur i skogen (bunadslaus) og traff ein forvirra polakk og nokre fugler. Elles var alle folka borte. Den 17.mai'en var så trasig at eg etterpå bestemte meg for å i alle fall prøve å finne nye ritualer. 

I den grad eg kan skryte på meg å ha funne nye 17. mai-ritualer i hovudstaden, er det barnetoget som er ein hovudingrediens. Sjølv om dei eg kjenner i toget kan oppsummerast på ei hand (og i stor grad på biletet av Romsås Janitsjar..) har det absolutt vore ei god erstatning for Hånes-toget.

 

Men resten av ritualene har det vore så som så med. Anten det har inkludert laaaaaaaaange frukoster, like lange lunsj-middager eller å drikke sjampis på statens rekning, har det liksom ikkje blitt så dreis på det. Den heilage 17.mai'en har blitt mindre heilag med åra, er det bare å innrømme.

I morgon skal eg igjen feire 17. mai i Vanse (for første gong sidan eg var 4), og igjen stille meg slik at eg kan betrakte den bautaen som ikkje lenger er enorm, og som eg ikkje lenger har problem med å skjøne korleis blei reist. Bestemor og bestefar ligg gravlagt på same kyrkjegården, og bestemors bunad er det eg som skal gå i. Men kanskje kan eg, i eit lite glimt, oppleve å vere 3 år igjen og vere lykkeligst i heile verda fordi at "endelig er dagen her".

I fjor: utenriksdepartementets mottaking. 

I år: høvesvis på ny-gamle jaktmarker på Lista og på gamle-gamle jaktmarker på Dovre

HA EIN FANTASTISK GOD 17. MAI!

Should I stay or should I go?

VS

(Bileta av Gimlemoen og Blindern er henta frå Wikipedia Commons)

Eg snakka med pappa over telefon i går. Når eg snakker med pappa, hender det ganske ofte at han bringer opp nokre kjensler i meg som minner mistenkeleg om heimlengsle. I heile dag har eg kjent på kjensla av at det er forferdeleg lenge sidan eg har vore heime-heime. Har vore fleire gonger i Kristiansand i år, men har ikkje komme så langt at eg har karra meg til Lista ennå.

For nokre dagar sidan fann eg ut at eg skulle søke PPU frå hausten av, og heilt automatisk sende eg inn søknad til UiO. Og kanskje er det pappa si skuld at det i løpet av dagen i dag har dukka opp eit "behov" for å rette søknad også mot UiA. Og før eg rakk å tenke tanken ferdig, hadde eg søkt meg inn der også.

Og brått sit eg her, då. Og innser at eg har søkt begge stadar. Om eg berre får til å levere masteroppgåva mi i mai (det MÅ eg), får eg etter alle solemerker tilbod om plass båe stadar. (Teoretisk sett får eg tilbod uavhengig av om eg får ferdig masteren, for så vidt. Einaste fordelen med å vere ein slik ein med dobbelt sett av bachelorgradar - omsider finst eit bruksområde for sånne som meg og!)

Det gir det endelege spørsmålet: Oslo eller Kristiansand? Eg aner ikkje kva eg ender opp med, kjenner eg. Frustrerande. Og litt merkeleg godt å ikkje ane kva veg ein kjem til å gå.

Kunsten å kreve med måte.

Aftenposten meldte i går at Rådet for Innvandrerorganisasjoner i Oslo har stilt krav om aldersheimer tufta på etnisitet. Ikkje overraskande har det vakt ein del motbør. Etnisitetsinndelte aldersheimer er problematisk av fleire grunner. Somme frykter at det kan bidra til ei oppspalting av samfunnet, der ein frå å vere eitt samfunn blir mange paralelle samfunn (så vil nokon hevde at det allereie er tilfelle i delar av landet..). Ei anna er prinsippet om at ein i Noreg skal tilpasse seg måtene det norske samfunnet er bygd opp på.

"Nå er det på tide at dei lærer seg korleis vi gjer det i dette landet", har eg høyrt dei siste dagane. Og eg klarer ikkje å fri meg frå å tenke på korleis VI tradisjonelt har gjort når vi har reist ut.

Mine amerikanske slektninger vil gjerne bli gamle på det huset dei kaller Norwegian Lutheran Hospital, for der prates det norsk - listermål, til og med -, og alle dei andre som bur der hugser også korleis det såg ut i Vanse då Rutebilgården var ny. Lapskaus og vafler serverer dei også.

Dei er ikkje aleine. Oslo kommune har forsøkt seg på bygging av aldersheim i Spania. Og Carl I. Hagen fant det for godt å kreve at spanjoler som jobber med norske pasienter ver så god har å lære seg norsk. (Hans lokallagsleder på solkysten blei intervjua for nokre år sidan, og heldt ei flammande tale om kor viktig det var at innvandrere til Noreg lærte seg norsk. Seinare i intervjuet måtte han innrømme at han ikkje hadde hatt tid til å lære seg spansk - etter fem år i landet)

(Nordmenns krav om tilrettelegging gjeld forøvrig ikkje berre sine omgjevnader. Jens Stoltenberg feira 17. mai i Torrevieja i Spania i fjor. Der blei han tatt imot av lokallagsleiaren i Arbeiderpartilaget i byen, Per Neskleiv, som meinte norske styresmakter skulle sørge for at dei nordmenn som er busett i byen skulle få alle helsetenester løyst lokalt. "Det er meningsløst at nordmenn må reise hjem for å stå månedsvis i helsekø".)

Så uansett kor mykje vi liker å tru noko heilt anna, har vi også søkt saman med våre eigne i framande land - og gjerne utan å ta særleg mykje omsyn til kva omgivnadene kring oss skulle ynskje vi hadde gjort.

Men at vi har gjort det, er ikkje det same som at det er greitt. Det einaste det seier, er noko om storleiken på det glashuset vi sit i - og kor gigantisk steinen vi har i neven eigentleg er.

Akhenaton Oddvar de Leon, leder for Rådet for innvandrerorganisasjoner i Oslo, uttaler til Aftenposten at

Et aldershjem skal tilpasse seg behovene til individet når det gjelder språkkunnskaper, religiøse behov og besøk. I Norge ser vi på sykehus at Ole får ett besøk i uka, mens Ali får hele familien. Det krever organisering.

Det har han sjølvsagt rett i. Men det er ikkje det same som at etnisk inndelte aldersheimer er løysinga. For, som Thorbjørn Røe Isaksen så treffande oppsummerer det: "(...) tjenestene (må) alltid tilpasses brukeren, men det må skje på det enkelte pleiehjem og i samråd med den enkelte bruker, ikke baseres på etnisitet".

Forslaget om etnisk inndelte aldersheimer er berre eit av kravene Rådet for innvandrerorganisasjoner i Oslo kjem med. Alt frå krav om rett til statsborgarskap for norskfødde barn utan foreldre med norsk statsborgarskap til kamp mot tvangsekteskap og kjønnslemlesting er med på lista deira. Og problemet er at fleire av dei enten er politisk umoglege eller prinsipielt svært vanskelege - med det resultat at dei krava ein faktisk burde diskutere drukner.

Eg vonar at "kravslista" ikkje havnar i ei skuff fordi somme forslag ikkje kan handsamast. For kampen mot tvangsekteskap, kampen mot kjønnslemlesting, for sikring av leksehjelptilbod og arbeid retta mot lågt utdanna kvinner er superviktig - og gode integreringstiltak.

Oppdatering

Joda, her var det oppdatert gitt. Og sidan eg i profesjonell samanheng oppsummerer eit halvår, kan eg jo oppsummere dei siste fjorten dagene.

Sidan sist har eg

*flytta

*fått ny jobb og gitt frå meg nøklene til dei to andre

*vore på American Festival

*ønska at eg kunne bu i Lista-sommeren til evig tid heilt uhorveleg mange gonger

*blitt singel igjen (og eg er veldig fornøyd med det, om nokon skulle lure)

*fått masse skattepenger

*brukt nesten like masse skattepenger

*brukt under 10 minutt frå eg gjekk inn på ein HM til eg gjekk ut med 6 plagg. Køståing foran prøverom og kassa tok det meste av tida. (Eg ELSKER effektive shoppingrunder!)

*tatt bilder til ungdomsbrosjyra

*sitte timesvis og rent vekk på kontoret - med dertilhøyrande kontraproduktivitet

*bada på Bausje

*nesten blitt brun

*skaffa meg diktafon - endeleg

*høyrt massemassemasse på Maja sin musikk. Anbefales, særleg for andre kontorrotter i denne varmen!

Mot vår?!

Eg forlot eit Lista der våren hadde meldt sin ankomst, med krokus i blomstring og vipesang, sette meg på nattoget og vakna opp i eit Oslo der snøen lava ned. Det kjendes igrunnen som om årstidene hadde byrja gå baklengs, og eg var brått fyld med ein ekstrem heimlengsel - enda det var under eit halvt døgn sidan eg forlot heimen.

Storbyen Oslo?

Under ei forelesning for ei tid tilbake blei eg sittande og fundere på forskjellane mellom norsk og svensk. Bakgrunnen var vår svenske forelesars leiting etter eit ord som kunne erstatte det svenske "by".

For medan migrasjonen frå "byen til staden" er ganske vanleg i eit urbanisert og sentralisert Sverige, vil meininga kunne oppfattes ganske annleis på norsk - og det skuldes (dessverre?) ikkje at vi har eit motsett sentraliseringsmønster.

Noko seier meg at svenskene får oppfylt alle sine fordommar mot sine "bondske" naboar i vest når vi snakkar om "Storbyen Oslo"...

Totalt uakseptabelt!

Vi var i alle fall 10.000 som gjekk i fakkeltog i kveld. Fakkeltog for å minnes, fakkeltog for å vise at håpet lev. Og lystenning for nettopp å tenne eit håp om fred. Toget gjekk rolig framover, og det kjendes både trygt og godt å gå der (sjølv for meg som eigentleg ikkje liker faklar).

Då vi hadde komme til togets endestasjon på Rådhusplassen, gjekk vi opp Haakon 7.s gate, i von om å finne ein varm kafé vi kunne søke tilflukt i. Og plutseleg havna vi i ein gjeng unge guter, somme av dei maskerte. Plutseleg spring den eine mot oss, plasserer eit fyrverkeribatteri under bensintanken på ein parkert bil. Alle instinktene i meg ropte at eg skulle springe bort og dra batteriet ut, for å begrense den uskyldige tredjepart sine skader på bilen (og nok også ei viss frykt for at det skulle få fyr på bensintanken med tilhøyrande eksplosjoner på både denne og nabobilar). Heldigvis var overlevelsesinstinktet sterkare, og eg la på sprang motsatt vei, rett nok med hovudet vendt mot fyrverkeriet.

Då panikken og skremselen hadde lagt seg, var eg bare sint. Opprørt. Forbanna. På dei som har misbrukt høvet til å demonstrere for fred med "demonstrasjonar" som tar krigens virkemidler i bruk - ved vald, skremsel, øydeleggingar og raseringar. For kven er det dei demonstrerer mot? Kven er målet for øydeleggingane? Av ein eller annan merkeleg grunn har dei vald det norske politiet, og heilt uskuldige tredjeparter, vi som tilfeldigvis går forbi, eller dei som tilfeldigvis eig lokaler i Oslo sentrum.

Etter vårt ublide møte med bilfyrverkeriet, havna vi på Hard Rock Café. Som etter ei lita tid var tåkelagt av tåregass som kom sigande inn frå gata. Eg kjenner framleis at det klør i auger og hals. Då hadde tåka allereie ligge tjukk over Karl Johan mellom Egertorget og nokre kvartaler ned mot Oslo S ei lang tid. (Såpass tjukk at då vi skulle gå frå kontoret på Egertorget til Youngstorget, var vi heilt nøytt til å gå bakgatene, det var ikkje høve til å puste på Karl Johan!)

På vegen tilbake til kontoret frå Hard Rock, såg Karl Johan ut som ein krigssti. Kampene var over, men det var nesten ikkje eit vindusglass som var heilt. (Takk og lov for 24/7-glassmestre, tenkte eg..). Glass og steiner låg over alt. Vinduet på bildet (tatt med mitt dårlige mobilkamera) er frå Freiabutikken, og viser ein av dei heilt vanvittige og totalt unødvendige øydeleggingane som er på Karl Johan i kveld.