Fram og tilbake er (nesten) dobbelt så dyrt

Dette innlegget er også publisert på LNU-bloggen, men atter ei gong kjende eg det kunne vere ok å dobbeltpublisere.

Torsdag og fredag har konferansen «Youth – Voice of the Future» funne stad her i Reykjavik. Eg har teke del i den som LNUs representant i Nordisk Barne- og Ungdomskomite (NORDBUK), sidan eg skulle til Reykjavik denne helga likevel. Konferansen finn stad her fordi den første allnordiske ungdomsundersøkinga nokon sinne blei lansert på torsdag. Denne undersøkinga er iverksett under islandsk formannsskap i Nordisk Ministerråd i fjor, og derfor er det akkurat her den lanseres. Videregåendeelever i 5 land og 3 sjølstyreområder har tatt del i undersøkelsen, og når eg berre får sett nærare på den, lover eg å komme tilbake med «highlights».

Men altså. Konferanse betyr fin middag. I dette tilfellet tilbaud dei også seightseeing mellom konferanse og middag, men eg prioriterte i staden å vere jakkeshoppingskonsulent for den svenske ungdomsrepresentanten i NORDBUK. Etter x antall prøvde jakker (men framleis ingen handleposer) fann vi ut at det ville vere på tide å kaste seg ut i ein taxi til restauranten. Mikael hadde namnet på plassen i jakkelomma. «Yupp, I know where that is» sa taxisjåføren, «men det er godt og vel 20 minutt dit. Men dei har god mat, då!». Vi hadde fått inntrykk av at middagen skulle vere i sentrum av Reykjavik, så vi syntes jo det var litt pussig. Men pytt. Kjør på.

Då gatelysene langs vegen forsvann, sende eg ei melding til ein av organisatorane for å høyre om vi virkelig skulle langt utpå landet. Ingen svar.

Etter langt og lenger enn langt, kom vi omsider til restauranten. Taksameteret kunne då fortelle at rekninga var på 9000 kroner. Islandske sådan. Men fair enough, det koster å vere kar.

Men vent. Noko virker gale. For denne restauranten langt ute i ingenmannsland ser like øde ut som landskapet rundt. Ingen lys. Sjåføren skrur på fjernlysene, og avslører eit kjøkken utan folk. Så vi prøver å ringe «Mr Do-not-answer», som atter ei gong lev opp til sitt nye økenamn. Kva gjer ein då? Gjennomgang av telefonlistene på mobilene våre er nødvendig, og dette gir oss eit håp:vi har eit nr til ein av dei som er på konferansen. Jón blir vår redning. «Have they changed restaurant?» «Eeeeh! Yeah. Didn't you hear»?

Sjåføren skrur av taksameteret i sympati med to bortkomne skandinavere og set kursen mot Reykjavik sentrum igjen. Han skrur det ikke på igjen før det er 11 km igjen – langt over halvveis.

Vi kjem omsider til riktig stad, og taxiregninga har klart å bli langt over femsifra i islandsk valuta – og ganske nær firesifra i norske. I det vi omsider melder vår ankomst og fortel arrangørane at vi har vore vegen om den opphavleg oppsette restauranten, er det tydelig at dei tykkjer dette er verre enn vi tykkjer det er. Det viste seg til og med at den restauranten som opprinneleg var sett opp, i mellomtida var nedlagt som følge av finanskrisa, og at ein i all hast hadde måtte omrokkere. Dei har opplyst om det i arbeidsgruppene (minus den der Mikael var), og i konferanselokalet hadde ein hengt opp lapper vi har oversett.

Moralen er; fram og tilbake er ikkje bare dobbelt så langt, det er i tillegg ganske dyrt. I det minste fekk vi ei god historie ut av det. Aldri så galt at det ikkje er godt for noko.

Visum og valkamp

Dette innlegget er også å finne på LNU-bloggen, men sidan eg rekner med at det finst folk som les min blogg som ikkje les LNU-bloggen, poster eg innlegget også her.

Lørdag til mandag hadde Det europeiske ungdomsrådet (YFJ) si arbeidsgruppe for menneskerettar sitt siste møte, og som LNUs representant i arbeidsgruppa, var eg med. Medan alle tidlegare møte har vore i Brussel, slapp vi denne gongen å vende nasa mot det haustkalde Europolis – NAYORA, Aserbadijans landsråd, inviterte oss til Baku.

Billettane blei tinga i god tid, og fordi alle arbeidsgruppemedlemmer er Schengen-borgarar, trong vi på tingingstidspunktet ikkje å ha fått visum på førehand, men kunne få dette på grensa. Men ei veke før avreise, blei det brått oppdaga at Aserbadijan har skjerpa inn reglementet sitt. Kva gjer ein då? Jo, ein byrjer sjølvsagt med å undersøke om det finst noko som helst slags høve til å få fiksa førehandsvisum. I mitt tilfelle ville det bety ein tur til Stockholm – ein tanke eg raskt slo frå meg då eg forstod at eg også måtte ha førehandsbetalt visumet, og pengeoverføringa frå min norske til deira svenske konto ville ta lenger tid enn eg hadde. Så då var det berre å slå tanken på å reise ifrå seg, igrunnen. Eg låg febersjuk i Oslo og kjende at det igrunnen var like greitt å berre bli liggande.

Men så, torsdag ettermiddag, kom ei noko overraskande melding frå Baku. Vi hadde fått visum likevel. Som det går fram av den aseriske ambassaden i Stockholm sine sider er det ganske vanskeleg å få visum i landet om dagen. Nokre få unnatak finst det, og eit klokt hovud tenkte at «hey, kva om vi gjer eit forsøk på å få ein invitasjon frå eit av unnataka?». Som sagt, så gjort. Unnatak 2 seier at visum kan utstedes «Upon official invitation of the President, Prime Minister, Speaker of Milli Majlis (Parliament), Head of Administration of the President of the Republic of Azerbaijan and Chairman of Ali Majlis (Supreme Assembly) of the Autonomous Republic of Nakhchivan;». Vel. Kanskje ikkje verdas enklaste jobb, men verd eit forsøk. Og det viste seg brått at fordi leiaren i NAYORA er ein god venn av sportsministeren i landet, som kunne gå god for at vi var bra folk sidan vi skulle besøke NAYORA, gjekk migrasjonsministeren himself med på å signere invitasjonen vår – og alle andre papir som var naudsynte for å komme oss av gårde (deriblant brev til flyselskapa om at dei kunne sende oss ombord).

Men kvifor gjere noko i utgangspunktet enkelt, vanskeleg?

At det kom nye visumregler frå 15. oktober har blitt forklart med eit ønske om å hindre korrupsjon på grensa og gjere det mogleg for alle gjester i landet å faktisk vite på førehand om dei får høve til å bli så lenge som dei måtte ønske – og ikkje risikere etter ankomst at dei ikkje får utvida visum. Og det er ikkje tvil om at det har sine fordeler med innskjerping for dei reisande sin del. Men det har vore spekulert i om det ligg ein mindre edel grunn for det: å hindre journalister og observatører tilgang til landet i samband med valet 7. november.

Oppladinga til valet er i full gang, og både på oppslagstavler og i butikkvinduer finn ein plakater som fortel kven ein bør røyste på i det føreståande valet. Skjønt, ein plakat her og ein plakat der gjer ingen valkamp, og samanlikna med alle andre land eg har vore i like før valet, er det overraskande kor lite ein merker at valkampen er inne i si nest siste veke. Men kanskje er det fordi «alle» veit kven som kjem til å vinne valet. New Azerbaijani Party, nasjonalistpartiet skipa av «landsfaderen» Heydar Aliyev og nå leia av sonen hans, president Ilham Aliyev, har sitte med makta sidan 1993, og blir kritisert for ikkje å lede landet etter dei prinsippa som kreves for at det skal kunne kalles eit demokrati. OSSE underkjente meinte at vala i både 2003 og 2007 ikkje er gyldige. Freedom House meiner landet går i feil retning, og rekner dei ikkje lenger som eit «delvis ope» demokrati.

Men meir om menneskerettar, Aserbadijan og Europeiske ungdomsrettar kjem vonleg ein annan dag – nå må eg nesten komme meg under dyna, i morgon går turen til Island og ungdomsforskningskonferanse.

Å bygge reir for vaksne

Ragnhild fortalde på bloggen sin for ei tid tilbake om korleis dei byggjer reir til deira nyfødde. Prinsippet er enkelt: ungen er vand med å ligge trangt før han kjem til verda, så han kjenner seg trygg om han blir "pakka inn" i vogna.

I natt fekk eg ikkje sove. Eg var iskald, og kroppen verka. Etter å ha testa ut alt frå varme drikker til ullsokker og oppvarmingsøvelser, og det framleis ikkje var varme i kroppen, samstundes som verken bare blei verre, begynte eg plutseleg å tenke på Ragnhilds reir. I mangel av barnevogn (haha) fann eg ut at om eg la reservedyna under meg, og bretta ho godt over kroppen min, og så la dyna mi med teppe over over meg, og gjorde det same, ville det kanskje få noko av den same effekten. (Tilfeldigvis havna eg også med skallen mot veggen. Det var ikkje planlagt, men det var i det minste enda meir i tråd mot reir-prinsippet.)

Eg la meg under. Fraus litt, men merkte at det hjalp godt på varmen (og etterkvart som kroppen blei varmare, gjorde det mindre vondt i magen). Og før eg visste ordet av det, sov eg. Og eg, som normalt er ein spirrevipp i søvne, har tydelegvis ligge nesten heilt stille, for då eg vakna, låg framleis dynebrettene over tærne mine.

Kanskje eit tips til andre som ikkje får sove?

Gratulerer Tyskland! Gratulerer Europa!

I dag er det 20 år sidan Tyskland formelt blei gjenforent. Eg har brukt deler av dagen på å feire med å sjå ein fantastisk dokumentar om forsnakkelsen som førte til at Muren fall. Den ligg ute på NRK sine heimesider bare nokre dager til, så alle bør gripe høvet til å sjå den.

Eg hugser ennå TV-bileta frå november 1989. Sat klistra til skjermen og skjønte at her foregjekk det noko stort, noko som kom til å forandre verda. Nett kva det var og på kva måte dette skulle endre Europa forstod eg ikkje (eg var jo bare seks!), men at dette skulle snu opp ned på verdensbiletet mitt, skjønte eg av mamma sin reaksjon. Ho sat i sofaen, og for ein gongs skuld klistra til skjermen. Nistirra på grensevaktene. Nistirra på dei som hoppa opp på Muren. Og så sa ropte ho, halvt forferda, halvt overlukkeleg "men dei skyt jo ikkje". Bileta var i opptak, og eg er ganske sikker på at den som leda Dagsrevysendinga hadde sagt at det gjekk fredeleg for seg, men reaksjonen hennar då ho skjønte at dette gjekk bra, har svidd seg fast.

Eg liker å tru at min interesse for politikk blei vekt denne novemberdagen. Sanninnga er nok at eg alltid har vore nysgjerrig på korleis verda heng saman, men det var denne dagen eg for alvor forstod at det som skjedde laaaaaangt borte hadde innverknad på mitt daglegliv. Og eg forstod at verda ikkje var svart-kvitt. For desse to, som i mi (jernteppe-) forståing var fiendar, var jo oppriktig glade for å sjå kvarandre. Folk lo, folk gråt av glede over å treffe att sine kjende.

Det hender eg merker at eg begynte å utvikle samfunnsforståing før Berlinmuren fall, før Tyskland blei gjenforent. I hovudet mitt hender det framleis at grensa mellom aust og vest samsvarer med grensa mellom demokrati og kommunisme før 1990. Med andre ord er Hellas ein del av Vest-Europa, medan Ungarn og Slovakia er så langt aust som du kan få det. Unnataket er, morosamt nok, nettopp Tyskland.

Heldigvis ser det virkelige Europa ikkje lenger slik ut. Dei nordiske landas næraste allierte er i dag dei tre baltiske landa - som altså var ein del av Sovjet for 21 år sidan. I Sentraleuropa har ein utvikla ei felles forståing for at det er nettopp sentraleuropearar ein er. Då eg for 5 år sidan var på mitt første kurs nokon sinne på europeisk nivå kom eg i stade for å seie til min gode venn tsjekkeren "you from eastern Europe..". Han svara med eit svært trassig blikk, henta kursets einaste sveitser, og kommanderte vedkommande til å bekrefte at Tsjekkia ikkje var austeuropa. Sveitseren såg på meg med ei svært oppgitt mine. "Come on, woman, that's like 20 years ago".

I det minste er den einaste måten å kvitte seg med sine vrangforestillinger å få dei opp i lyset.. :)

God bedring, Fredrick!

Svenske medier melder at svenske Centerpartiets Riksdagsrepresentant Fredrick Federley har blitt slått ned utenfor sitt eget hjem i kveld. Vitner forteller at gjerningsmennene ventet på ham, og fordi han ble frastjålet lommeboka, etterforskes det som et ran.

Dette er ikke første gangen Fredrick har blitt utsatt for vold, og tidligere har det vært koblet til hans legning. Mannen er kontroversiell, kanskje mest fordi han er så kompromissløs i henhold til sin egen identitet. Takk og lov for det. Han passer nemlig ikke helt inn i bildet av hvordan en Riksdagsrepresentant skal være: Han er ikke bare åpen om sin homofile legning, han har introdusert Sverige for sitt drag-alter ego Ursula i beste sendetid på SVT og var den eneste riksdagsrepresentanten som ville innrømme å ha brukt narkotika. Det kan også nevnes at han er den mest pro-israelske jeg kjenner (og jeg er fra Sørlandet og i slekt med halve "med Israel for fred"!) - i bursdagsgave for noen år siden ville han igrunnen bare ha penger til den israelske hæren... Politisk tør han gripe fatt i saker andre ikke tør røre, kanskje nettopp fordi han "kan".

Men kontroversiell eller ikke - det finnes ingen unnskyldning mot å bruke vold! Fredricks venninne Camilla skriver på sin blogg om en episode hvor Fredrick fikk beskjed om å ikke benytte seg av kollektivtransport hjem den dagen - fordi det pågikk demonstrasjoner som i skarpe ordelag rettet skytsen mot Fredrick. Säpo fryktet derfor at hans eventuelle tilstedeværelse kunne bety at verbal skyts ble fysisk skyts.

Det burde være helt unødvendig for et "menig" parlamentsmedlem å måtte vurdere livvakt i et demokratisk samfunn. Derfor er det viktig at vi som samfunn jobber for å komme hatet og volden til livs - og gjør det mulig for alle å være seg selv. Fullt og helt.

Politisk står vi så langt fra hverandre som man kan komme innen søsterpartier (søstre som for tiden kanskje er mer søstre enn venner..), men jeg unner virkelig Fredrick å komme inn i Riksdagen igjen, og jeg unner Sverige å få han inn der igjen, for han trengs. Både som den rebellen han av og til er, og som et bevis på at man kan være den man er, uansett.

God bedring, Fredrick! Måtte du komme deg på beina igjen fort!

Å vere konsekvent, men rettferdig og rimelig

På fredag i førre veke blei 71 Kosova-serbarar tvangssendt ut av landet i ein samla aksjon. Samtlege har fått avslag på sine asylsøknader, og sendes derfor ut. I Vadsø har dette ført til SMS-aksjoner og trussel om tilbakelevering av integreringsprisen kommunen fekk for to år sidan. Bakgrunnen er at desse 22 som nå blei sendt ut frå byen, både oppleves som godt integrerte og tilførte byen sårt tiltrengt arbeidskraft. Dei trekk fram som hovudargument at mange av desse var barn - og at fleire av barna har vore her lenge.

Det er forståeleg at lokalsamfunnet reagerer. Det gjer vondt å oppleve at nære venner forsvinn brått - og bokstaveleg tala over natta. Det gjer vondt å vite at ein ikkje aner kva som venter dei når dei kjem fram. Og det er godt å vite at lokalsamfunnet reagerer, for det seier noko om at dei opplever at desse som nå er utsendt som godt integrerte.

Men det er samtidig vanskelig å forstå at det jobbes så sterkt for å få beholde dei i Vadsø - på dei vilkåra Kosovaserbarane har søkt på. For dei har søkt om asyl. På bakgrunn av den spente politiske situasjonen som var i Kosova, og på bakgrunn av ei frykt for at det albanske fleirtalet ville drive etnisk rensing. Fleire av familiane kom hit før Kosova blei erklært ein eigen stat i februar 2008. Dei nyaste ankomne har vore her eit halvår. (Under føresetnad om at mediene formidler sanninga, sjølvsagt).

Det er bare det at frykten var uberettiga. Det har ikkje kome rapporter om forfølgelse i Kosovo. Og det er på denne bakgrunnen at asylsøknaden er avslått. Heilt berettiga.

Så kan vi sjølvsagt diskutere korvidt Noreg har for streng innvandringspolitikk og så vidare. Men det er ein heilt annan debatt. For skulle ein ha latt desse få innvilga sine asylsøknadar, hadde det faktisk vore misbruk av asylinstituttet. Vi skal gi opphold til dei som faktisk blir forfulgt. Men det inneber også å avvise dei som faktisk ikkje rettmessig søker om asyl. Og det var grunnen til at Amnesty også gav sin støtte til aksjonen.

Så er det to moment i denne debatten som gjer det spesielt: det første er at dei ikkje sendes tilbake til Kosova, men Serbia. Det andre er at somme av borna har vore i Noreg så lenge at dei har budd lenger i Noreg enn Kosovo.

At dei sendes til Serbia har eg ikkje tenkt å gå så nøye innpå, utover å konstatere at Kosovas demografi har endra seg radikalt etter 2008. Det skuldes, om eg har forstått det rett, ikkje minst at Attisaariplanen har lagt opp til ein desentralisert maktstruktur som, trass i at det ikkje var eit mål, har ført til at ein har fått enda større grad av intern migrasjon og etnisk konsentrasjon - og fråtatt sentralmakta høve til å motvirke dette. Med andre ord, er det sannsynleg at serbarar som har reist ut frå område som ikkje ligg nord-aust i landet er frå delar av Kosova der det ikkje lenger bur serbarar. Eg vil mistenke at det er noko av grunnen til at det nettopp er Serbia dei sendes til (sånn i tillegg til at det er sannsynlig at ein del av dei utelukkande har serbiske identitetspapir, all den tid somme av desse kom til Noreg på eit tidspunkt då Kosova var ein del av ein del av Serbia).

Men så var det hensynet til barna. Eg oppfatter at det her ligg ein dobbelt kritikk: (a) at ein har vald å sende barna ut midt i eit skoleår, av omsyn til både barn og medelever og (b) at somme av dei barna som har vore her lengst har budd lengre i Noreg enn i Kosovo, sjølv om dei er i skolealder. (a) kan sikkert vere ein berettiga kritikk, det. Nå seier riktignok skolen barna har gått på at dei ungane som er igjen på skolen har vore borte i liknande situasjoner tidlegare, fordi skolen er mottaksskole. Men enda viktigare er det at vi tek ein prinsipiell debatt kring (b). For dette er ikkje det første, og truleg blir det heller ikkje det siste, der ungane har vore i Noreg så lenge at ein kan spørre seg om dei ikkje har sterkare band til Noreg enn til heimlandet.

Det ein då kan spørre seg, er om det er på tide å vurdere amnesti for familier med barn som har budd her lenger enn eit bestemt antal år, og som har budd her så lenge fordi Noreg ikkje har klart å somle seg til å handsame søknadene. Gerd Fleischer foreslo 3 år, og det er ikkje noko dumt tal.

Samtidig er det åpenbart at det arbeidet ein har gjort for å få fortgang på handsaminga er viktig - og riktig, i alle fall så lenge rettstryggleiken er ivaretatt. Etter mitt skjønn er 24-timersregelen skummel rettstryggleiksmessig sett, og det er tross alt viktigere at sakene vurderes rettferdig enn at det skjer umiddelbart. Men på ein skala er det viktig at sakshandsamingstida ligg nærare 24 timer enn 3 år.

Gratis parkering = levande bysentrum?

Flekkefjord FrP gjekk i dag ut med eit framlegg om 3 timers gratis parkering i sentrum av byen. Min første reaksjon var å le, kanskje mest av alt styrt av ein ryggmargsrefleks som seier at forslag som kjem frå den kanten skal ein vere skeptisk til. "Gratis sprit, billigere bensin - nå også gratis parkering" tenkte eg. Men jo då eg hadde lese artikkelen ut, innsåg eg at det faktisk er eit forslag som fortener å bli møtt seriøst.

For Gisle Meininger Saudland har unekteleg eit poeng når han seier dette kan bidra til vekst i handelsnæringa i Flekkefjord sentrum. Konkurransen med kjøpesenteret (eller -sentra) er sterk, og kjøpesentras gratisparkering er eit av deira store konkurransefortrinn.

Det er viktig å halde bysentra levande. Dessverre ser ein at fleire og fleire av byane langs Sørlandskysten består av nedlagte butikklokaler. (Og det er heller ikkje så uvanleg med melding om at "vi har flytta til kjøpesenteret borti veien" på døra). Skal ein klare det, trengs gode tiltak. Det er ikkje gitt at dette er det som skal til, ja det er ikkje sikkert det eigentleg er eit godt tiltak, men debatten må i gang. Og det helst før det berre er fem butikkar att i bysentra.

Kunsten å kreve med måte.

Aftenposten meldte i går at Rådet for Innvandrerorganisasjoner i Oslo har stilt krav om aldersheimer tufta på etnisitet. Ikkje overraskande har det vakt ein del motbør. Etnisitetsinndelte aldersheimer er problematisk av fleire grunner. Somme frykter at det kan bidra til ei oppspalting av samfunnet, der ein frå å vere eitt samfunn blir mange paralelle samfunn (så vil nokon hevde at det allereie er tilfelle i delar av landet..). Ei anna er prinsippet om at ein i Noreg skal tilpasse seg måtene det norske samfunnet er bygd opp på.

"Nå er det på tide at dei lærer seg korleis vi gjer det i dette landet", har eg høyrt dei siste dagane. Og eg klarer ikkje å fri meg frå å tenke på korleis VI tradisjonelt har gjort når vi har reist ut.

Mine amerikanske slektninger vil gjerne bli gamle på det huset dei kaller Norwegian Lutheran Hospital, for der prates det norsk - listermål, til og med -, og alle dei andre som bur der hugser også korleis det såg ut i Vanse då Rutebilgården var ny. Lapskaus og vafler serverer dei også.

Dei er ikkje aleine. Oslo kommune har forsøkt seg på bygging av aldersheim i Spania. Og Carl I. Hagen fant det for godt å kreve at spanjoler som jobber med norske pasienter ver så god har å lære seg norsk. (Hans lokallagsleder på solkysten blei intervjua for nokre år sidan, og heldt ei flammande tale om kor viktig det var at innvandrere til Noreg lærte seg norsk. Seinare i intervjuet måtte han innrømme at han ikkje hadde hatt tid til å lære seg spansk - etter fem år i landet)

(Nordmenns krav om tilrettelegging gjeld forøvrig ikkje berre sine omgjevnader. Jens Stoltenberg feira 17. mai i Torrevieja i Spania i fjor. Der blei han tatt imot av lokallagsleiaren i Arbeiderpartilaget i byen, Per Neskleiv, som meinte norske styresmakter skulle sørge for at dei nordmenn som er busett i byen skulle få alle helsetenester løyst lokalt. "Det er meningsløst at nordmenn må reise hjem for å stå månedsvis i helsekø".)

Så uansett kor mykje vi liker å tru noko heilt anna, har vi også søkt saman med våre eigne i framande land - og gjerne utan å ta særleg mykje omsyn til kva omgivnadene kring oss skulle ynskje vi hadde gjort.

Men at vi har gjort det, er ikkje det same som at det er greitt. Det einaste det seier, er noko om storleiken på det glashuset vi sit i - og kor gigantisk steinen vi har i neven eigentleg er.

Akhenaton Oddvar de Leon, leder for Rådet for innvandrerorganisasjoner i Oslo, uttaler til Aftenposten at

Et aldershjem skal tilpasse seg behovene til individet når det gjelder språkkunnskaper, religiøse behov og besøk. I Norge ser vi på sykehus at Ole får ett besøk i uka, mens Ali får hele familien. Det krever organisering.

Det har han sjølvsagt rett i. Men det er ikkje det same som at etnisk inndelte aldersheimer er løysinga. For, som Thorbjørn Røe Isaksen så treffande oppsummerer det: "(...) tjenestene (må) alltid tilpasses brukeren, men det må skje på det enkelte pleiehjem og i samråd med den enkelte bruker, ikke baseres på etnisitet".

Forslaget om etnisk inndelte aldersheimer er berre eit av kravene Rådet for innvandrerorganisasjoner i Oslo kjem med. Alt frå krav om rett til statsborgarskap for norskfødde barn utan foreldre med norsk statsborgarskap til kamp mot tvangsekteskap og kjønnslemlesting er med på lista deira. Og problemet er at fleire av dei enten er politisk umoglege eller prinsipielt svært vanskelege - med det resultat at dei krava ein faktisk burde diskutere drukner.

Eg vonar at "kravslista" ikkje havnar i ei skuff fordi somme forslag ikkje kan handsamast. For kampen mot tvangsekteskap, kampen mot kjønnslemlesting, for sikring av leksehjelptilbod og arbeid retta mot lågt utdanna kvinner er superviktig - og gode integreringstiltak.

Sei meg kva du heiter, og eg skal fortelle din sivilstand!

Søte Stine minna meg for ei tid tilbake på min leveregel i gamledager: eg skal ikkje gå gjennom ein einaste dag utan å ha lært noko nytt. Å lære noko nytt kan handle om nye innsikter, nye bekjennskaper, nye teknikker, nytt trivia - you name it. Og sanninga er vel at det faktisk er ganske vanskeleg å gå gjennom kvardagen utan å lære noko som helst (i alle fall for eit menneske som meg, som er fødd interessert i verda).

Og sjølv om eg veit det ikkje er foreinleg med eit tilvere på Blindern, må eg berre seie det: eg elsker Wikipedia. Det er eit media skapt for sånne som meg. Ikkje bare kan ein, gjennom funksjonen "tilfeldig side" få kunnskap om ting ein ikkje visste at ein hadde noko som helst interesse for. Eller, ein kan, slik eg fekk i dag, få svar på det ein lurer på, og derigjennom få ny innsikt.

Ein litauisk kompis av meg har blitt pappa på nytt. Familiens nyaste tilskot er i dag 16 dagar gamal, og er jente. Det veit eg ikkje fordi han har delt bilder av nurket (han har då andre ting å gjere enn å fôre omverda med bilete), men fordi han har oppdatert familietreet på face.

Dei har ein gut frå før, som i henhold til litauisk namneskikk har sin fars etternamn, som ender på -as. Kona til kameraten min har tatt sin manns etternamn, med endinga -iene. So far, so good. Men så oppdaga eg at dette 16 dagar gamle nurket hadde fått eit anna etternamn enn mor si. -aitė ender hennar namn på. Då var det eg begynte å fundere: angir ei kvinnes etternamn ikkje berre hennar kjønn, men også hennar sivilstand?

Nå har det seg sånn at eg kjenner ganske mange litauarar, og ein runde på face antyda eit mønster. Både dei jentene eg kjenner og kjærestane til dei gutane eg kjenner, hadde namn som enda på -aitė. Dei gifte kvinnene, derimot, hadde heilt utan unnatak -iene-formen i sine namn. (I eit tilfelle det eg antek er hennar pikenamn i gift form).

When you have a question, wikipedia has the answer, som det heiter i jungelordet. Og joda, teorien min heldt stikk. Eg er særdeles nøgd - og skulle kanskje ønske at all ny innsikt eg måtte få på min veg kunne bevises like lett. Men heldigvis er det ikkje tilfelle.

---

Johnny Cash: a boy named Sue.

Årets sensommerlåt

Det er ingen sanger som gjer meg så glad for tida som denne:



David Urwitz originalversjon er ikkje så verst, men legg på litt meir tydelig tromme og Helenes fantastiske stemme, og ein bra sang blir fantastisk.

Eg kjenner det rykker i dansefoten og rister i stemmebånda av denne sangen. GLEDE!

Den døde bygda

Garna ligger i en stor haug på kaikanten. Tauene ligger ferdig oppkveila på brygga. En støvel ligger henslengt i skjulet. Vinden river i klessnorene. Det eneste som mangler, er folkene.

«Tenk, her ble noen født. Her fødte kvinnene sine barn. Her døde noen. Her vokste barn opp. Her levde de sine liv. Og nå er her ingenting».

Den eneste som nå holder hus i Kangeq er vinden. Den lille bygda en times seilas utenfor Nuuk ligger værhardt til på innsiden av en holme, og fra bygda ble forlatt i 1972, har den vært overlatt til naturen og tidens tann.

Jeg har sett fraflytta bosettinger før, det er ikke det. I den norske fjellheimen, i de nord-svenske skoger, langs balkanske landeveier – you name it. Men Kangeq gjør likevel sterkt inntrykk. Kanskje er det følelsen av at folkene forlot i hast, kanskje er det fordi alt ser så moderne ut. Med unntak av litt flassete maling (og, når man kommer nærmere, mangel på golv og andre nødvendigheter innendørs) kunne bygda ha vært en hvilken som helst liten norsk kystbygd anno 2010. Broa over sundet, den som binder bygda sammen, er av nyere dato. Et filmteam brukte nylig bygda som kulisse, og har derfor malt opp en del husvegger og satt inn ny dør her og der, noe som unektelig forsterker inntrykket av at man er i et bygdelag der befolkningen bare har gått opp i røyk.

For Kangeqs del var det næringsgrunnlaget som ble borte. Bygda kom til fordi torskebestanden var blitt stor. Grønlenderne gjorde som de alltid har gjort: de fulgte etter maten. Men overfiske og andre beklagelige omstendigheter gjorde at havet var tomt. Innbyggerne satte seg i båtene og seilte inn til Nuuk eller til andre steder de kunne få arbeid.

Og nå er det vi som er her. Turistene. Vi som vandrer i det som var deres domene en gang. Jeg er ikke helt sikker på om jeg føler meg komfortabel med det.

Eg skal byrje eit nytt og betre liv! (....trur eg..)

Eg lova einkvan for ei tid tilbake at eg skulle trappe litt ned på reiseaktiviteten min den hausten som kjem. Eg hadde nemleg eit særs hektisk semester denne våren, men full jobb og all avspasering brukt på reising for andre ting. Eg trur nok omgivnadene klaga meir enn eg gjorde.

Men med masterskrivingsspøkelset hengande over meg, slapp orda "eg skal trappe ned" ut gjennom leppene mine. Og eg trur kanskje eg til og med meinte det!

Sit og blar i kalenderen min nå, og det er påfallande mange helger der det ikkje står noko. Eg har 3 sikkert-booka-helger (derav 2 utanlands), 1 kanskje-booka utanlands og to kanskje-booka innenlands.

Men så har det skjedd noko anna merkeleg: det har byrja snike seg inn særs interessante foredrag, debattar og slikt som eg faktisk har planar om å få med meg. Sjekk ut haustprogrammet på Chateau Neuf her - og kryss inn i kalenderen din du og!

Nå er det visst så at ein alltid skal trappe ned gradvis. Og denne veka er det som kjent semesterstart ved UiO. Men eg har ikkje inntatt eseLsalen ennå. Eg kom til Oslo med nattoget i dag morges, og etter ein kort dag (som i all hovudsak bestod av apotekvareleiting - korleis kan det ha seg at farmasøytar ikkje veit kva eit sterilt skiftesett er?!), bar det mot Gardermoen igjen.

Så derfor sit eg nå i København og prøver å innbille meg at eg er trøytt nok til at eg klarer å (a) legge meg snart og (b) komme meg opp igjen klokka 6. Skal vere på Kastrup til 7, for denne veka skal tilbringes på Grønland. Gler meg! Eksotiske Norden!

Full krig...

Jonas Gahr Støre rakk knapt å sjå inn i kameraet og melde med eit stort smil om munnen at han hadde von om at det skulle bli fred i Midtausten, så bryt det ut borgarkrig. Mellom Israelsvenene i Lyngdal. Kanskje Støre må megle litt i Kubyen/"Gjøkungebyen"også?

...når til og med tysk blir poetisk

Eg digger Nederland. Eg liker å sette det på konto for mitt nederlanske opphav - ein nederlandsk sjøfarer i fjern fortid som forliste utanfor Lista, og som trass alt var heldig: han kom frå det med livet i behald, og fekk god forpleining frå jenta på garden der han fekk pleie. Jenta blei seinare hans kone, og var så absolutt ein medverkade årsak til at eg kom til verda mange generasjonar etter.

Om min Nederlandsfascinasjon virkelig heng saman med det nederlandske dna-et ein skal kunne finne i meg, er nok ikkje heile sanninga. Eit trivelig folkeferd (også når dei er på reisefot, i motsetnad til litt for mange av deira naboar i aust..), fantastisk land og fascinerande språk medverker nok vel så sterkt. I alle fall er kombinasjonen uslåeleg, og eg digger NL. Så eg jubla ganske godt då dei særs fortent slo Uruguay i dag.

Min gode venn M, som heier på Tyskland, prøvde å overtyde meg om at eg var heilt på viddene i min fascinasjon. Om språket seier han "Nei då vert til og med tysk poetisk! :D". Men finst det noko meir potisk enn dette: ????

Über allen Gipfeln
Ist Ruh,
In allen Wipfeln
Spürest du
Kaum einen Hauch;
Die Vögelein schweigen im Walde.
Warte nur, balde
Ruhest du auch.

Kjære M, hadde du i det minste sagt at "Signhild, fotball har du ikkje greie på", så hadde du hatt rett, og du hadde parkert meg... Sjølv om eg nå er oppe i 7 sette kamper i mitt liv - derav 5 i dette VM.

(Den første var Vålerenga mot eit eller anna lag i Tippeligaavsluttinga det året John Carew var 18 år. Fordi han var så kjekk, og det var spådd at han ville bli den yngste toppskåreren ever. Kampen var så kjedelig at lillebror og mine kompiser gjekk ut for å spele fotball. Eg sat att. Og John skåra ikkje i det heile.)

(Ok, då, kjære M. Så skal du få den i'en som vanta i overskrifta. Alt for dæ, visstnok..)

Ei gledesbombe

Det ER håp for menneskeheita!

Dei tre farlige tinga i livet

"Det er tre ting du skal passe deg for" sa naboen min ein gong, og sette fram ein formanande peikefinger. "Klattegjeld. Duskeregn. Og små drinker". 

Eg har nok ikkje for vane å samle på slik livsvisdom, men det har gong på gong vist seg å halde stikk. Av ein eller annan grunn er det stadig naboens formanande peikefinger som kjem fram i mitt indre søndag morgon etter ein fuktig laurdag kveld. For dei små drinkane har jo ein tendens til å vere dei beste.

Og i dag fekk eg erfart at begge dei andre også slår til. Riktignok ikkje i så stort mon at eg føler for å kalle det bitter erfaring, men erfaring er det nå. ("Og en erfaring rikere, så løfter vi på glasset" syng det nå inni meg ein stad). For det første gjorde eg opp ei gjeld til ein kompis som i utgangspunktet bestod i (primært) 200-lappar, og som på merkeleg vis hadde blitt firesifra. I desse skatte- og feriepengetider skal eg ikkje akkurat påstå at det var smertefult, men det var i alle fall ei lita oppvåkning av kor fort gjelda klatter på seg, om ikkje anna.

Så var det dette duskeregnet, då, som sant og seie var grunnen til at eg såg for meg peikefingeren i mitt indre. Mamma og meg var nemlig på spasertur i Nordbygda nå i kveld. Då vi gjekk ut, var det ting som tyda på at det ville komme regn, men det kom nå ikkje. På tilbaketuren kom duskeregnet. Vi traff ein nabo, og stod lenge og prata med ho, og lot oss ikkje affisere av regnet - for trass alt hadde ikkje himmelen åpna slusene. "Dette er jo ingenting", sa vi.

Inntil vi kom inn, og oppdaga at vi var gjennomblaute.

Så er det visst noko i det likevel, då. Ein gjer visst klokt i å passe seg for duskeregn, klattegjeld og små drinker.

---

Drip Drop. Safura. Eurovision 2010

Regndans

Det meldes om tørke i det sørvestre hjørnet av Noreg. Her på Lista er det langt mellom dei grøne markene - over alt er det i beste fall mykje gult på dei, i verste fall er det knapt eit grønt strå att. Bøndene fortel om 30% mindre avlinger - og nå har fleire måtte gyve laus på vinterforet. Farsunds Avis melder om tørkekrise, og det er dessverre ikkje agurktida som gjer at krise-ordet brukes. Om det ikkje kjem skikkelig regnver snart, vil resultatet bli massiv nedslakting.

I går køyrde eg og mamma opp Lyngdalen. Lyngna, elva som har gitt dalen sitt namn, er så uttørka at ein fleire stader kan gå tørrskodd tvers over ho. Her om dagen sa ein elvefisker i nabodalen at elva Kvina er så tørr at laksen ikkje kjem opp elva, og han frykta at det vil få konsekvensar for fisket i mange år framover. Eg mistenker at det same er tilfellet i Lyngna. 

Men også dei av oss som ikkje er bønder eller hobbyfiskarar, merker konsekvensene av tørka. På St.Hans var det bålforbod - og det har vedvart. Ved bruk av grillkol har ein blitt anbefalt å væte bakken først - i fall grillen ikkje er tett. Ein kan gå tørrskodd i myrer som det elles alltid er vann i. Og ein slepp på det jamne å slå graset - det veks jo ikkje likevel.

Vi har fleipa om å danse regndans. Men i dag kom regnet. Akkurat nok til å gje eit lønnleg håp om at det kunne betre seg. Så kom det berre litt. 

Vi har bestilt regnver fram til fredag. Laurdag opnes nemlig KFUK-KFUM-speidarane sin landsleir på flyplassen. Og då vil vi gjerne vise dei Lista frå si aller beste side - grønne marker i strålande solskinn. (Og med glade dyr som får fôr direkte frå marka, og ikkje frå siloen)

----

Let it rain. Amanda Marshall. Amanda Marshall. 1995

Hell i spel = hell i kjærleik?

Det har vore litt i overkant stille på jobb dei siste dagane, så min kjære kollega E og eg har hatt våre runder med kortspeling. Det er eigentleg utrolig at vi gidd, for resultatet er igrunnen gitt før kortene er stokka. E vinn og eg taper så det syng. Så roper eg "revansje", og går på eit nytt tap.

"Det er jo egentlig like greitt", sa eg, "for vi veit jo alle at den som har hell i spel har uhell i kjærleik". Og kjende meg straks litt ovanpå att. Inntil eg såg det skremte uttrykket til min kjære nyforelska kollega.

Tre minutt seinare kom vi til at han nok hadde stjåle flaksen min. For han har, i alle fall så langt, vist stort hell i både kjærleik og spel. Medan eg. Vel.. Eg har vel ikkje akkurat utvist stort hell nokon av stadane.

Så det er vel bare å rope REVANSJE og stole på at neste trekk går betre. For det gjer det jo alltid. I alle fall i teorien.

---

Fortune Friday. Unni Wilhelmsen. Back in the Blonde 2000.

Kvifor du har ei saks i førstehjelpsskrinet ditt

Eg veit du alltid har lurt på kvifor det er ei saks i førstehjelpsskrinet/puta/veska di. Somme tider er saksene til og med merka med "bilsetesaks". Det er sjølvsagt berre halve sanninga. Saksa ligg der også av ein annan grunn: ho skal brukes til å få personar, til dømes Signhild, laus frå sykkelen sin!

Eg sykla heim frå jobb i dag. Det er så sterk vind på Lista i dag at eg igrunnen har brukt meir energi på å halde sykkelen oppe enn eg har på å trø rundt. Og med sterk motvind har det heller ikkje gått veldig fort rundt.

På jobb må eg bruke svarte bukser, og i dag morges fann eg fram nokre bukser som er veldig gode å gå i, men som ikkje er innsvinga under kneet. Med andre ord: dei er relativt gode og vide. I tillegg er dei laga i eit stoff som i beste fall er glatt, i beste fall er heilt imogleg å få til å halde seg på noko anna vis enn slik det er sydd saman. Med andre ord: å brette opp buksa hadde liten effekt.

Mellom jobb og heim er det ei slette på kring 2 kilometer. Då eg hadde kring 200 meter igjen av den sletta, kom det ein bil bak meg som skulle forbi. Eg bremsa ned då eg høyrde den, slik at eg var sikker på at eg hadde kontroll på sykkelen (jf denne vinden..). Og brått innser eg at eg ikkje får trødd rundt - og heller ikkje trødd i bakken. Eg sit fast. Det er berre ein ting å gjere - la seg falle ned i grøfta, og sørge for at den landinga blir så mjuk som mogleg. Eg klarte å time det slik at eg datt i grøfta akkurat i det bilen kjørte forbi.

Grøfta var akkurat såpass bratt at eg ikkje heilt kunne sjå korleis eg skulle få av meg buksa - og buksa måtte av om eg skulle komme meg laus av sykkelen på eiga hand. Men det slapp eg, for sjåføren kjørte tilbake. Og fann ei leande Signhild som ikkje var i stand til å komme seg opp, og som hadde sykkelen liggande over beina.

Mannen i bilen prøvde først å rikke buksa ut. Det var ikkje mogleg. Så spurde han kva eg hadde tenkt å gjere, og eg svarte at eg funderte på å ringe pappa og be han ta med kuttereiskap. Då kom dei på at dei hadde førstehjelpsskrin. Oppi der låg ei saks. Og ein liten klipp seinare var eg laus.



Buksa mi er, som ein kan sjå, ein stor lapp fattigere. Men eg er heil (litt småforstudd i håndledd og litt merkelig forslått på beina der sykkelen låg, men pytt) og konkluderer med at eg har fantastiske folk i nabolaget. Aner ikkje kven dei er (anna enn at dei høyrdes lokale ut), men uansett: eg er sjukt takksam for hjelpa. Og ganske lattermild. Det finnes tidspunkt der ein skulle ønske ein kunne få sjå seg sjølv utanfrå. I sakte film.

---

Bicycle ride. Blümchen. Für Immer und Evig. 2000

Sjølvmelding

Kristine utfordra meg for ei tid tilbake til å kringkaste 6 ting eg er god til, deretter poste eit bilete av meg sjølv eg er nøgd med og til sist oppmode folk til å gjere det same. Eller noko slikt.

Eg har tenkt mykje på dette. Særs mykje. Og innsåg ganske fort at eg hadde problem med å skrive ned mine beste sider fordi alt har ei bakside. Mine beste og verste sider er mykje av det same. Eventuelt kan ein seie det slik: mine verste sider slår til når det blir for mykje av det gode. Joda.

1. Positiv innstilling til verda.
Eg er så godt som aldri sint. Faktisk såpass sjeldan at eg nesten ikkje hugser korleis det kjennes. Men eg blir lett oppgitt, då.

2. Tillit til omverda
Eg har grunnleggande tillit til folk. Så mykje at eg er på grensa til naiv.

3. Gode organisatoriske evner
Eg er ein god organisator (av alt anna enn mi eiga tid, kanskje?), og er god til ting som har med organisasjon å gjere, alt frå vedtekter til referatskriving. Og så er eg ein djevel til å pakke.

4. Løysingsorientert
Eg er god til å finne nye løysinger, og då kanskje i enda større grad for andre enn for meg sjølv. Eg er god til å skilje utfordringer og problem.

5. Vere i nuet
God til å koble ut når eg må, til å leve i nuet. Det gjeld kanskje særleg når eg er bortreist, når sant skal seiast. Men det er kanskje då det er aller viktigast.

6. Eg er akkurat passe teknisk
Sånn til tross for førre bloggpost, og til tross for at pappa for 2 min sidan kunne opplyse meg at eg på mystisk vis har klart å øydelegge hovudfila på maskinen min (hurra for meg!). Sånn til tross for det, er eg ganske god til å finne ut av tekniske ting som eg på ingen måte føler eg er kvalifisert for utelukkande ved hjelp av logikk og (u)sunt bondevett.

Og så var det dette biletet då. Vel. Om du er ven med meg på face får du sjekke det ut her. Eg får nemlig ikkje til å laste det ned nå, og maskinen min er som kjent daud. (Og pappa gjer så godt han kan for å fikse den - kryss fingrane for min fantastiske pappa!)

Og så var det denne utfordringa, då. Verdens beste Karen er den einaste eg oppmoder direkte, men så kan gjerne Linn, Torill, Ann Kristin og Johannes følge oppfordringa. Og kven som vil, for så vidt.

---

Man in the mirror. Michael Jackson. Bad 1988